Zaburzenia odżywiania cz. 5

ANOREXIA  NERVOSA

„Święty jadłowstręt”

„Choroba poszczących dziewcząt”

„Zanik nerwowy”

Wbrew nazwie („jadłowstęt”) choroba ta nie polega na utracie łaknienia, lecz jedynie na jego stłumieniu. Typowa anorektyczka to dorastająca nastolatka z wyższych warstw społecznych, ambitna
i skłonna do rywalizacji, przywiązująca ogromną wagę do pozycji i sukcesów szkolnych – nieprzeciętnie zdolna lub/i bardzo pracowita – chluba i duma wymagających i równie ambitnych rodziców. Czynnikiem wyzwalającym jest zawsze próba kontroli wagi, ale perfekcjonizm przekształca banalną dietę
w obsesyjne dążenie do czystości i wręcz negację cielesności jako takiej. Charakterystyczne jest tu zaburzenie postrzegania polegające początkowo na wyolbrzymianiu „defektów” własnego ciała (za duży nos, zbyt długie stopy, za grube uda, itd.). W zaawansowanej postaci anoreksji pomimo skrajnego wychudzenia chora czuje się subiektywnie gruba, „nieczysta”; ideałem byłoby całkowite pozbycie się ciała. Kobiece kształty budzą jej obrzydzenie, a towarzyszący utracie wagi zanik miesiączek przyjmuje z ulgą. Nierzadko dodatkowo katuje się wyczerpującą gimnastyką, lodowatymi prysznicami itp. Samooczyszczanie przez ograniczenie jedzenia bywa wspomagane prowokowaniem wymiotów po posiłkach, przyjmowaniem środków przeczyszczających
i odwadniających itp.

Charakterystyczne jest to, że anorektyczki – mimo skrajnego wychudzenia – wcale nie postrzegają siebie jako osób chorych; raczej przeciwnie – poczucie zdobycia kontroli nad jedzeniem i ciałem jest dla nich źródłem rosnącej dumy i satysfakcji. Także otoczenie długo nie zauważa problemu, ponieważ chore nawet przy znacznym spadku wagi długo pozostają nadzwyczaj aktywne i dynamiczne. Zwykle tak planują swój dzień (z perfekcyjną dokładnością), by omijać wspólne posiłki. Zasiadając z konieczności przy rodzinnym stole udają, że jedzą, dokarmiają pieska pod stołem itp.

Po różnym okresie, najczęściej kilkumiesięcznym ograniczaniu jedzenia, dochodzi do wychudzenia
z utratą wagi, która może sięgać 40%, a w sytuacjach skrajnych nawet 60% należnej masy ciała.

W przypadkach beznadziejnych (5-10%) przyczyną śmierci jest wycieńczenie. U 20% chorych choroba ma przebieg przewlekły, prowadząc do przedwczesnego zestarzenia się organizmu. U 40% pacjentów udaje się uzyskać częściową poprawę, a odsetek całkowicie wyleczonych szacuje się na 20-35%.

Wyodrębnione typy:

Typ „ograniczający” (restricting type): w trakcie anorexia nervosa nie dochodzi do regularnych epizodów niekontrolowanego objadania się lub zachowań związanych z wydalaniem (np. indukcyjnych wymiotów lub nadużywania środków przeczyszczających albo diuretyków).

Typ „żarłoczno-wydalający” (binge eating/pur-
ging type): w trakcie epizodu anorexia nervosa dochodzi do regularnych epizodów niekontrolowanego objadania się lub zachowań związanych z wydalaniem (np. indukowanych wymiotów lub nadużywania środków przeczyszczających, diuretyków lub lewatyw).