Bez bakterii życie na Ziemi było by niemożliwe. Bakterie współpracują ze wszystkimi organizmami dostarczając im pośrednio i bezpośrednio niezbędnych składników odżywczych. Pozyskuję je nie tylko z powietrza czy gleby ale przede wszystkim z tego co martwe, wadliwe bądź niepotrzebne jak np. tkanki uszkodzone przez psychotoksyny. Co więcej bakterie pełnią w przyrodzie niezwykle ważne funkcje regulacyjne. W stanie równowagi i zdrowia żadna z nich nie jest niebezpieczna. „Atakują” dopiero wtedy, gdy w ciele (lub ciało) trzeba uprzątnąć. Groźnie brzmiące nazwy nadali im ludzie. Weźmy jako przykład florę fizjologiczną dróg oddechowych:
Skład fizjologicznej flory dróg oddechowych
paciorkowce:
Streptococcus pyogenes (paciorkowiec ropny, wbrew nazwie, w stanie równowagi nieszkodliwy; w stanie jej utraty może wywoływać wiele schorzeń, począwszy od próchnicy, anginy, róży czy zakażenia przyrannego, przez zapalenie zatok, ucha środkowego, oskrzeli, płuc, opłucnej, stawów, po posocznicę, zapalenie opon i mózgu oraz ropnie w mózgu i innych narządach
Streptococcus anginosus (wbrew nazwie, w stanie równowagi nieszkodliwy, w stanie jej utraty może wywoływać podobny zakres chorób jak p. ropny plus szczególną skłonność do tworzenia ropni, np. mózgu i wątroby)
Streptococcus mitis (jw., ale może też powodować np. zapalenie wsierdzia)
Streptococcus sanguis (jw., ale może powodować np. zapalenia wsierdzia, jest najczęstszą bakterią atakującą zastawki)
Streptococcus mutant (może powodować próchnicę i zapalenie wsierdzia)
Streptococcus salivarius (paciorkowiec ślinowy, uznany za nieszkodliwą mutację innych paciorkowców, opisano jednak pewną liczbę przypadków zapalenia opon mózgowych wywołanego przez tę bakterię, z czego jeden z nich przebiegał z powstaniem torbieli, oraz przypadki zapaleń wsierdzia)
Peptostreptococcus (nieszkodliwy, ale przy zaburzeniu równowagi może powodować zakażenia głowy, szyi, płuc, brzucha, miednicy, kości, stawów, owrzodzenia podudzi, posocznicę, ropnie narządowe, np. ropień mózgu)
Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc, wbrew nazwie, w stanie równowagi nieszkodliwa, w stanie jej utraty może powodować ostre zapalenie zatok, ucha środkowego, opon mózgowo-rdzeniowych, szpiku, stawów, wsierdzia, otrzewnej, osierdzia, tkanki łącznej i ropień mózgu)
gronkowce:
Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty; może powodować czyraki, jęczmień, ropnie, ropne zakażenia ran pooperacyjnych, pourazowych i innych, liszajec, zapalenie sutka u kobiet karmiących piersią, pyodermię, zastrzał, zanokcicę, figówkę, zapalenie mieszka włosowego, zapalenie szpiku kostnego i kości, zapalenie tchawicy, zapalenie płuc, serca, ostre zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropnie mózgu, zapalenie żył, zakażenie układu moczowego, posocznicę gronkowcową, chorobę Rittera, zespół wstrząsu toksycznego, gronkowcowe zatrucia pokarmowe)
maczugowce:
Corynebacterium (krewni maczugowca błonicy i on sam – nieszkodliwe, przy zaburzeniu równowagi mogą powodować wiele groźnych chorób)
ziarenkowce:
Moraxella catarrhalis (dawniej Neisseria catarrhalis – nieszkodliwa, przy zaburzeniu równowagi może powodować nawracające zapalenia dróg oddechowych, rzadziej ucha środkowego i opon mózgowych)
Neisseria meningitides (meningokok, nieszkodliwa, przy zaburzeniu równowagi może powodować nie tylko zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ale także posocznicę, ropne zapalenie stawów, zapalenie płuc, osierdzia i wsierdzia, zapalenie spojówek, szpiku kostnego, ucha środkowego, gardła, zakażenia w obrębie układu moczowo-płciowego i miednicy małej)
Veilonella (nieszkodliwa, przy zaburzeniu równowagi może powodować zakażenie pępka u noworodków, ropnie, np. ropień okołomigdałkowy, zapalenia płuc, zakażenia oparzeń, zapalenia zatok, posocznicę)
pałeczki:
Haemophilus influenza (nieszkodliwy, przy zaburzeniu równowagi może powodować zapalenie ucha środkowego, zatok, nagłośni, tkanki podskórnej, oskrzeli, płuc, i opon mózgowo-rdzeniowych)
mykoplazmy:
np. Mycoplasma pneumoniae (mała, atypowa cząsteczka bakterii, pozbawiona ściany komórkowej, w stanie równowagi organizm utrzymuje ją pod kontrolą, przy jej zaburzeniu powoduje ona m.in. atypowe zapalenie płuc)
grzyby:
Candida (pożyteczne drożdże będące składnikiem mechanizmów obrony i detoksykacji organizmu, przy zaburzeniu równowagi powodują najrozmaitsze dolegliwości i schorzenia, począwszy od zespołu przewlekłego zmęczenia po nowotwory i choroby psychiczne. Oczywiście zawsze warto zadać pytanie, czy nadmierny rozplem tego czy innego mikroorganizmu jest przyczyną, czy też raczej objawem toczącej organizm choroby) i wiele innych.
Obecne w nosogardzieli drobnoustroje, zwłaszcza paciorkowce α-hemolizujące, blokują potencjalnym patogenom dostęp do receptorów komórkowych. Drobnoustroje mikroflory fizjologicznej pobudzają mechanizmy obronne do syntezy sekrecyjnej immunoglobuliny sIgA, która hamuje pierwszy etap zakażenia, tj. adhezję bakterii.[3]
Ci nasi sprzymierzeńcy przypominają groźne psy obronne – z jednej strony zaciekle nas bronią, z drugiej, cały czas musimy trzymać je w ryzach, bo gdy spostrzegą nasze osłabienie, natychmiast nas zaatakują. Jak groźne rottweilery – konieczne do obrony przed bandytami, w chwili słabości właściciela zdolne go zagryźć.
To tylko bakterie, nie dziwmy się więc, że nie są sentymentalne.
Tymczasem człowiek zamiast wzmacniać swoją dominację (układ odporności), bez przerwy drażni te przyjazne, ale jednak potencjalnie groźne bestie (bakterie komensalne), a to przeciwbakteryjną chemią kosmetyczną czy gospodarczą, a to antybiotykami.
Czy dziwi wobec tego fakt, że bakterie wykształcają w końcu coraz sprytniejsze mechanizmy ataku i obrony, czego skutkiem może być ich odporność nie tylko na antybiotyki, ale też na większość mechanizmów naszej obrony. Jeśli dodatkowo układ immunologiczny jest osłabiony, to o posocznicę (wniknięcie bakterii do krwi) naprawdę nietrudno.